Περνάμε λοιπόν στη σεζόν 1991-92. Είναι η σεζόν που θα συμβούν γεγονότα που θα καθορίσουν στη συνέχεια την χρυσή δεκαετία των 90s για το ελληνικό πρωτάθλημα.
Σημαντικότερο όλων, μάλλον η έλευση Σωκράτη Κόκκαλη στο μπάσκετ του Ολυμπιακού, όπου με συνοπτικές διαδικασίες θα κλείσει Γιάννη Ιωαννίδη και Ζάρκο Πάσπαλι, θα μεταφέρει και την έδρα οριστικά στο ΣΕΦ, και η συνέχεια γνωστή. Την επόμενη σεζόν θα ακολουθήσει αντίστοιχη τρέλα και από πλευρά Γιαννακόπουλων και το κέντρο του μπάσκετ πλέον θα μεταφερθεί οριστικά από την Θεσσαλονίκη στην Αθήνα.
Είναι βέβαια επίσης η τελευταία σεζόν που το πρωτάθλημα θα διεξαχθεί υπό την αιγίδα της ΕΟΚ. Τα πράγματα πλέον είχαν φτάσει στο απροχώρητο για τους παίκτες για διάφορα ασφαλιστικά και άλλα θέματα, η γνωστή τους απεργία για 3 αγωνιστικές θα αναγκάσει τις ομάδες να παίζουν με τα εφηβικά τους συν τους ξένους/ομογενείς, και με αυτά και με εκείνα από την επόμενη σεζόν θα γεννηθεί η καθαρά επαγγελματική πλέον λίγκα του ΕΣΑΚΕ. Αντίστοιχα θέματα φυσικά είχαν και οι ίδιες οι ομάδες, με την ΕΟΚ να επιμένει ακόμα στην παρουσία μόλις ενός ξένου στο πρωτάθλημα.
Είναι επίσης (νομίζω) η μοναδική σεζόν που δεν θα συμμετάσχει στην Α1 καμία επαρχιακή ομάδα, με το field των 12 να το αποτελούν οι 3 γνωστές ομάδες της Θεσσαλονίκης αλλά και 9(!) Αθηναϊκές.
Στην πρώτη θέση της κανονικής περιόδου θα τερματίσει ο ΠΑΟΚ, με ρεκόρ 20-2. Στον πάγκο του βρίσκεται ο μεγάλος Ντούσαν Ίβκοβιτς, έχοντας στο παλμαρέ του σπουδαίες διακρίσεις ως προπονητής της ευρωπαϊκής dream team της περιόδου 1989-1991, της ενωμένης Γιουγκοσλαβίας. Ως ξένος θα παραμείνει ο Κεν Μπάρλοου, έχοντας εκτός απο το ταλέντο και την απαιτούμενη σοβαρότητα που απαιτούσε ο Ίβκοβιτς, ενώ πλέον στο σπουδαίο δίδυμο Κόρφα-Πρέλεβιτς στα γκαρντ θα προστεθεί ως σημαντικό στήριγμα και ο νεαρός Νίκος Μπουντούρης. Σημαντική θα θεωρηθεί και η έλευση του Νίκου Φιλίππου από τον άσπονδο συμπολίτη Άρη, ο οποίος θα βοηθήσει μεν, αλλά δεν θα μπορέσει λόγω των προηγούμενων τραυματισμών του να επιστρέψει στα επίπεδα της δεκαετίας του '80.
Δεύτερος με 18-4 θα βρεθεί ο Ολυμπιακός. Για τις κοσμοϊστορικές αλλαγές σε αυτόν τα γράψαμε και στην εισαγωγή. Να σημειωθεί βέβαια πως το υπόλοιπο ρόστερ (πλην Ζάρκο) δεν άλλαξε ιδιαίτερα από τα μέτρια ρόστερ των προηγούμενων ετών, κάτι που κάνει ακόμα σημαντικότερο το κατόρθωμα της εκτόξευσης από την 8η θέση στην 2η. Ελληνιάδης, Καμπούρης, Παπαδάκος, Σιγάλας, Αγγέλου, Σταμάτης κλπ, με τον πρώτο σκόρερ από αυτούς να είναι ο συμπαθής Τζωρτζ με... 10,5 πόντους μέσο όρο. Ο Πάσπαλι βέβαια με 33.0 πόντους ήταν ο πρώτος σκόρερ όλου του πρωταθλήματος (εκθρονίζοντας τον Νίκο Γκάλη), ενώ φυσικά η παρουσία του Γιάννη Ιωαννίδη έθετε νέα δεδομένα στο κομμάτι της άμυνας αλλά και του πρωταθλητισμού όλου του οργανισμού πλέον.
Τρίτος επίσης με 18-4 θα τερματίσει ο όχι πλέον κραταιός Άρης. Το δίδυμο Γκάλη-Γιαννάκη υπάρχει ακόμα, αλλά πνέει τα λοίσθια, με τα πράγματα μεταξύ τους αλλά και με την διοίκηση της ομάδας να έχουν φτάσει στο απροχώρητο. Συνεχείς αλλαγές προπονητών (με τον Αμερικανό Τζορτζ Φίσερ, ξανά τον Κυρίτση και ξανά τον Λέσιτς, ενώ την σεζόν θα τελειώσει ως υπηρεσιακός ο παίκτης... Μέμος Ιωάννου), αλλαγή ξένου (με τον Έντγκαρ Τζόουνς να αντικαθιστά τον Γουόλτερ Μπέρι, τον οποίο ευτυχώς θα ξαναδούμε στα μέρη μας στη συνέχεια), γερασμένο γενικά ρόστερ (πχ Σούμποτιτς), τραυματισμούς σημαντικών παικτών (πχ Λυπηρίδη, Αγγελίδη) κλπ κλπ. Χαρακτηριστική η ευρωπαϊκή συμμετοχή της ομάδας που θα εξελιχθεί σε ναυάγιο με ντροπιαστικές ήττες, πάντως σίγουρα ενόψει ελληνικών playoff όλοι ήλπιζαν πως θα ξαναμιλήσει η καρδιά του πρωταθλητή.
Στην 4η θέση, αρκετά πίσω μεν με 12-10 ρεκόρ, αλλα κερδίζοντας την μάχη για την είσοδο στο γκρουπ 1-4 των playoff θα βρεθεί η ΑΕΚ του Κρέζιμιρ Τσόσιτς. Ο Γκέκος έχει πλέον αποχωρήσει, αλλά το δίδυμο Παταβούκα-Γαλακτερού οδηγεί την ομάδα εκ του ασφαλούς από την περιφέρεια. Στους ψηλούς θα βρεθεί ως ξένος ο νεαρός Τόμας Τζόρνταν, με πάρα πολύ καλή παρουσία (20.3 πόντους και 9.7 ριμπάουντ), που θα μπορούσε να κάνει σημαντικότερη καριέρα από ότι τελικά έκανε, ενώ το υπόλοιπο ρόστερ αποτελούσαν κατά βάση ρολίστες όπως οι Κουντουράκης, Λανές, Παπασαράντου, Κατσικάρης.
5ος με 11-11 θα τερματίσει ο Πανιώνιος. Πιθανώς να ήταν αυτός τελικά 4ος, αν δεν τραυματιζόταν στη μέση της σεζόν ο Πρέντραγκ Μπένατσεκ, ο οποίος είχε πλέον πάρει και αυτός ελληνικό διαβατήριο και αγωνιζόταν παράλληλα με τον σπουδαίο Τζον Χάντσον. Στο υπόλοιπο ρόστερ φυσικά δέσποζε σταθερά ο Φάνης Χριστοδούλου, ενώ στην περιφέρεια δίπλα στον βασικότατο Γιώργο Γάσπαρη ανέβαινε σιγά σιγά και ο χρόνος του νεαρού ακόμη Γιώργου Μποσγανά.
Στις θέσεις 6-8 θα έχουμε τριπλή ισοβαθμία με ρεκόρ 10-12. Αρχικά έχουμε τον Ηρακλή στο γνωστό μοτίβο του Ντέιβιντ Ίνγκραμ, στην τελευταία του σεζόν στην ομάδα. Παρά βέβαια την άνοδο παικτών όπως οι Κακιούσης, Τσέκος και Χωλόπουλος, η μοναδική άλλη αξιόπιστη επιθετική λύση της ομάδας παρέμενε ο Δημήτρης Παπαδόπουλος, κάτι που έκανε πλέον την ομάδα προβλέψιμη επιθετικά, ενώ παράλληλα όλο το ευρωπαϊκό μπάσκετ γινόταν ολοένα και πιο "διαβασμένο" αμυντικά για τέτοιες περιπτώσεις.
Ισόβαθμο με το ίδιο ρεκόρ θα είναι το Περιστέρι, με τον Κώστα Πετρόπουλο στον πάγκο. Ο τραυματισμός του Τσερτς θα φέρει στην ομάδα τον Λαβέρτις Ρόμπινσον χωρίς την αντίστοιχη επιτυχία, ενώ ο Άγγελος Κορωνιός συνεχίζει να εντυπωσιάζει (με 24.7 πόντους και 4.3 ασίστ) κάνοντας πολλούς να απορούν για το πού θα έφτανε αν άνοιγε νωρίτερα τα φτερά του για κάπου αλλού. Στην ίδια θέση θα βρεθεί και ο Παναθηναϊκός, στην χειρότερη σεζόν του στην ιστορία του. Στον πάγκο θα υπάρχει ο Ζέλικο Παβλίσεβιτς, ως ξένος ο μετέπειτα σπουδαίος Αντόνιο Ντέιβις (πρώτος ριμπάουντερ του πρωταθλήματος με 14.6 μέσο όρο), ενώ δίπλα στις παλιοσειρές Γκέκου, Ανδρίτσου κλπ θα βρεθούν πλέον με σημαντικό ρόλο δύο νέα παιδιά (Αλβέρτης και Οικονόμου) που θα καθορίσουν την πορεία των πρασίνων τα επόμενα χρόνια.
Στην 9-10η θέση με ρεκόρ 7-15 θα δούμε την νεοφώτιστη Δάφνη και τον Σπόρτιγκ. H Δάφνη θα έχει στον πάγκο της τον μύθο του γιουγκοσλαβικού μπάσκετ Ζόραν Σλάβνιτς, ενώ τον λατρεμένο Μέλβιν Τσίτουμ θα πλαισιώνουν παίκτες όπως οι Καραμανώλης (πρώην Πανιωνίου), Μάντης (πρώην Ηρακλή), Μέλις (πρώην Απόλλωνα και ΠΑΟΚ), Παραγυιός (πρώην Ολυμπιακού), αλλά και ο άνθρωπος των ειδικών αποστολών Θανάσης Μπιλλής. Ο Σπόρτιγκ θα έχει έναν ελληνικό κορμό όπου θα ξεχωρίζουν ο Άγγελος Παπαδημητρίου και ο 21χρονος Δημήτρης Αβδάλας, όλα τα λεφτά όμως θα είναι ο Αμερικανός Ντέρεκ Χάμιλτον που με 28.0 πόντους μέσο όρο θα είναι ο τρίτος σκόρερ του πρωταθλήματος, πίσω μόνο από τους Πάσπαλι και Ίνγκραμ.
11ο με 6-16 θα είναι το Παγκράτι. Ως ξένος θα αγωνιστεί για τρίτη σερί σεζόν ο σπουδαίος Ερλ Χάρισον, ενώ οι Μπακατσιάς-Γιαννόπουλος-Τόλιας-Τζαλαλής θα συμπληρώνουν μία αρκετά καλή πρώτη πεντάδα, που μάλλον θα μπορούσε να τα πάει και καλύτερα από την προτελευταία θέση της κανονικής περιόδου.
Τελευταίος και καταιδρωμένος ο Παπάγου με ρεκόρ 3-19. Το ρόστερ του δεν διέφερε καθόλου από αυτό της προηγούμενης σεζόν που έφτασε μέχρι την 9η θέση, έτσι οι ευθύνες βάρυναν μάλλον τον προπονητή Ντέιβιντ Στεργάκο (είχε κρεμάσει τα παπούτσια του μόλις πριν μήνες), ο οποίος έτσι δεν συνέχισε για πολύ ακόμα την προσπάθειά του ως προπονητής. Πάντως, ήταν η μοναδική σεζόν όπου δεν υποβιβάστηκε καμία ομάδα απευθείας, με το ραντεβού για τις ομάδες 9-12 να ανανεώνεται για τα playout όπως θα δούμε παρακάτω.
Και ένα ματς από τις ιστορικές αγωνιστικές όπου αγωνίστηκαν τα εφηβικά των ομάδων:
* συνεχίζεται... (για playoff κλπ)
Σημαντικότερο όλων, μάλλον η έλευση Σωκράτη Κόκκαλη στο μπάσκετ του Ολυμπιακού, όπου με συνοπτικές διαδικασίες θα κλείσει Γιάννη Ιωαννίδη και Ζάρκο Πάσπαλι, θα μεταφέρει και την έδρα οριστικά στο ΣΕΦ, και η συνέχεια γνωστή. Την επόμενη σεζόν θα ακολουθήσει αντίστοιχη τρέλα και από πλευρά Γιαννακόπουλων και το κέντρο του μπάσκετ πλέον θα μεταφερθεί οριστικά από την Θεσσαλονίκη στην Αθήνα.
Είναι βέβαια επίσης η τελευταία σεζόν που το πρωτάθλημα θα διεξαχθεί υπό την αιγίδα της ΕΟΚ. Τα πράγματα πλέον είχαν φτάσει στο απροχώρητο για τους παίκτες για διάφορα ασφαλιστικά και άλλα θέματα, η γνωστή τους απεργία για 3 αγωνιστικές θα αναγκάσει τις ομάδες να παίζουν με τα εφηβικά τους συν τους ξένους/ομογενείς, και με αυτά και με εκείνα από την επόμενη σεζόν θα γεννηθεί η καθαρά επαγγελματική πλέον λίγκα του ΕΣΑΚΕ. Αντίστοιχα θέματα φυσικά είχαν και οι ίδιες οι ομάδες, με την ΕΟΚ να επιμένει ακόμα στην παρουσία μόλις ενός ξένου στο πρωτάθλημα.
Είναι επίσης (νομίζω) η μοναδική σεζόν που δεν θα συμμετάσχει στην Α1 καμία επαρχιακή ομάδα, με το field των 12 να το αποτελούν οι 3 γνωστές ομάδες της Θεσσαλονίκης αλλά και 9(!) Αθηναϊκές.
Στην πρώτη θέση της κανονικής περιόδου θα τερματίσει ο ΠΑΟΚ, με ρεκόρ 20-2. Στον πάγκο του βρίσκεται ο μεγάλος Ντούσαν Ίβκοβιτς, έχοντας στο παλμαρέ του σπουδαίες διακρίσεις ως προπονητής της ευρωπαϊκής dream team της περιόδου 1989-1991, της ενωμένης Γιουγκοσλαβίας. Ως ξένος θα παραμείνει ο Κεν Μπάρλοου, έχοντας εκτός απο το ταλέντο και την απαιτούμενη σοβαρότητα που απαιτούσε ο Ίβκοβιτς, ενώ πλέον στο σπουδαίο δίδυμο Κόρφα-Πρέλεβιτς στα γκαρντ θα προστεθεί ως σημαντικό στήριγμα και ο νεαρός Νίκος Μπουντούρης. Σημαντική θα θεωρηθεί και η έλευση του Νίκου Φιλίππου από τον άσπονδο συμπολίτη Άρη, ο οποίος θα βοηθήσει μεν, αλλά δεν θα μπορέσει λόγω των προηγούμενων τραυματισμών του να επιστρέψει στα επίπεδα της δεκαετίας του '80.
Δεύτερος με 18-4 θα βρεθεί ο Ολυμπιακός. Για τις κοσμοϊστορικές αλλαγές σε αυτόν τα γράψαμε και στην εισαγωγή. Να σημειωθεί βέβαια πως το υπόλοιπο ρόστερ (πλην Ζάρκο) δεν άλλαξε ιδιαίτερα από τα μέτρια ρόστερ των προηγούμενων ετών, κάτι που κάνει ακόμα σημαντικότερο το κατόρθωμα της εκτόξευσης από την 8η θέση στην 2η. Ελληνιάδης, Καμπούρης, Παπαδάκος, Σιγάλας, Αγγέλου, Σταμάτης κλπ, με τον πρώτο σκόρερ από αυτούς να είναι ο συμπαθής Τζωρτζ με... 10,5 πόντους μέσο όρο. Ο Πάσπαλι βέβαια με 33.0 πόντους ήταν ο πρώτος σκόρερ όλου του πρωταθλήματος (εκθρονίζοντας τον Νίκο Γκάλη), ενώ φυσικά η παρουσία του Γιάννη Ιωαννίδη έθετε νέα δεδομένα στο κομμάτι της άμυνας αλλά και του πρωταθλητισμού όλου του οργανισμού πλέον.
Τρίτος επίσης με 18-4 θα τερματίσει ο όχι πλέον κραταιός Άρης. Το δίδυμο Γκάλη-Γιαννάκη υπάρχει ακόμα, αλλά πνέει τα λοίσθια, με τα πράγματα μεταξύ τους αλλά και με την διοίκηση της ομάδας να έχουν φτάσει στο απροχώρητο. Συνεχείς αλλαγές προπονητών (με τον Αμερικανό Τζορτζ Φίσερ, ξανά τον Κυρίτση και ξανά τον Λέσιτς, ενώ την σεζόν θα τελειώσει ως υπηρεσιακός ο παίκτης... Μέμος Ιωάννου), αλλαγή ξένου (με τον Έντγκαρ Τζόουνς να αντικαθιστά τον Γουόλτερ Μπέρι, τον οποίο ευτυχώς θα ξαναδούμε στα μέρη μας στη συνέχεια), γερασμένο γενικά ρόστερ (πχ Σούμποτιτς), τραυματισμούς σημαντικών παικτών (πχ Λυπηρίδη, Αγγελίδη) κλπ κλπ. Χαρακτηριστική η ευρωπαϊκή συμμετοχή της ομάδας που θα εξελιχθεί σε ναυάγιο με ντροπιαστικές ήττες, πάντως σίγουρα ενόψει ελληνικών playoff όλοι ήλπιζαν πως θα ξαναμιλήσει η καρδιά του πρωταθλητή.
Στην 4η θέση, αρκετά πίσω μεν με 12-10 ρεκόρ, αλλα κερδίζοντας την μάχη για την είσοδο στο γκρουπ 1-4 των playoff θα βρεθεί η ΑΕΚ του Κρέζιμιρ Τσόσιτς. Ο Γκέκος έχει πλέον αποχωρήσει, αλλά το δίδυμο Παταβούκα-Γαλακτερού οδηγεί την ομάδα εκ του ασφαλούς από την περιφέρεια. Στους ψηλούς θα βρεθεί ως ξένος ο νεαρός Τόμας Τζόρνταν, με πάρα πολύ καλή παρουσία (20.3 πόντους και 9.7 ριμπάουντ), που θα μπορούσε να κάνει σημαντικότερη καριέρα από ότι τελικά έκανε, ενώ το υπόλοιπο ρόστερ αποτελούσαν κατά βάση ρολίστες όπως οι Κουντουράκης, Λανές, Παπασαράντου, Κατσικάρης.
5ος με 11-11 θα τερματίσει ο Πανιώνιος. Πιθανώς να ήταν αυτός τελικά 4ος, αν δεν τραυματιζόταν στη μέση της σεζόν ο Πρέντραγκ Μπένατσεκ, ο οποίος είχε πλέον πάρει και αυτός ελληνικό διαβατήριο και αγωνιζόταν παράλληλα με τον σπουδαίο Τζον Χάντσον. Στο υπόλοιπο ρόστερ φυσικά δέσποζε σταθερά ο Φάνης Χριστοδούλου, ενώ στην περιφέρεια δίπλα στον βασικότατο Γιώργο Γάσπαρη ανέβαινε σιγά σιγά και ο χρόνος του νεαρού ακόμη Γιώργου Μποσγανά.
Στις θέσεις 6-8 θα έχουμε τριπλή ισοβαθμία με ρεκόρ 10-12. Αρχικά έχουμε τον Ηρακλή στο γνωστό μοτίβο του Ντέιβιντ Ίνγκραμ, στην τελευταία του σεζόν στην ομάδα. Παρά βέβαια την άνοδο παικτών όπως οι Κακιούσης, Τσέκος και Χωλόπουλος, η μοναδική άλλη αξιόπιστη επιθετική λύση της ομάδας παρέμενε ο Δημήτρης Παπαδόπουλος, κάτι που έκανε πλέον την ομάδα προβλέψιμη επιθετικά, ενώ παράλληλα όλο το ευρωπαϊκό μπάσκετ γινόταν ολοένα και πιο "διαβασμένο" αμυντικά για τέτοιες περιπτώσεις.
Ισόβαθμο με το ίδιο ρεκόρ θα είναι το Περιστέρι, με τον Κώστα Πετρόπουλο στον πάγκο. Ο τραυματισμός του Τσερτς θα φέρει στην ομάδα τον Λαβέρτις Ρόμπινσον χωρίς την αντίστοιχη επιτυχία, ενώ ο Άγγελος Κορωνιός συνεχίζει να εντυπωσιάζει (με 24.7 πόντους και 4.3 ασίστ) κάνοντας πολλούς να απορούν για το πού θα έφτανε αν άνοιγε νωρίτερα τα φτερά του για κάπου αλλού. Στην ίδια θέση θα βρεθεί και ο Παναθηναϊκός, στην χειρότερη σεζόν του στην ιστορία του. Στον πάγκο θα υπάρχει ο Ζέλικο Παβλίσεβιτς, ως ξένος ο μετέπειτα σπουδαίος Αντόνιο Ντέιβις (πρώτος ριμπάουντερ του πρωταθλήματος με 14.6 μέσο όρο), ενώ δίπλα στις παλιοσειρές Γκέκου, Ανδρίτσου κλπ θα βρεθούν πλέον με σημαντικό ρόλο δύο νέα παιδιά (Αλβέρτης και Οικονόμου) που θα καθορίσουν την πορεία των πρασίνων τα επόμενα χρόνια.
Στην 9-10η θέση με ρεκόρ 7-15 θα δούμε την νεοφώτιστη Δάφνη και τον Σπόρτιγκ. H Δάφνη θα έχει στον πάγκο της τον μύθο του γιουγκοσλαβικού μπάσκετ Ζόραν Σλάβνιτς, ενώ τον λατρεμένο Μέλβιν Τσίτουμ θα πλαισιώνουν παίκτες όπως οι Καραμανώλης (πρώην Πανιωνίου), Μάντης (πρώην Ηρακλή), Μέλις (πρώην Απόλλωνα και ΠΑΟΚ), Παραγυιός (πρώην Ολυμπιακού), αλλά και ο άνθρωπος των ειδικών αποστολών Θανάσης Μπιλλής. Ο Σπόρτιγκ θα έχει έναν ελληνικό κορμό όπου θα ξεχωρίζουν ο Άγγελος Παπαδημητρίου και ο 21χρονος Δημήτρης Αβδάλας, όλα τα λεφτά όμως θα είναι ο Αμερικανός Ντέρεκ Χάμιλτον που με 28.0 πόντους μέσο όρο θα είναι ο τρίτος σκόρερ του πρωταθλήματος, πίσω μόνο από τους Πάσπαλι και Ίνγκραμ.
11ο με 6-16 θα είναι το Παγκράτι. Ως ξένος θα αγωνιστεί για τρίτη σερί σεζόν ο σπουδαίος Ερλ Χάρισον, ενώ οι Μπακατσιάς-Γιαννόπουλος-Τόλιας-Τζαλαλής θα συμπληρώνουν μία αρκετά καλή πρώτη πεντάδα, που μάλλον θα μπορούσε να τα πάει και καλύτερα από την προτελευταία θέση της κανονικής περιόδου.
Τελευταίος και καταιδρωμένος ο Παπάγου με ρεκόρ 3-19. Το ρόστερ του δεν διέφερε καθόλου από αυτό της προηγούμενης σεζόν που έφτασε μέχρι την 9η θέση, έτσι οι ευθύνες βάρυναν μάλλον τον προπονητή Ντέιβιντ Στεργάκο (είχε κρεμάσει τα παπούτσια του μόλις πριν μήνες), ο οποίος έτσι δεν συνέχισε για πολύ ακόμα την προσπάθειά του ως προπονητής. Πάντως, ήταν η μοναδική σεζόν όπου δεν υποβιβάστηκε καμία ομάδα απευθείας, με το ραντεβού για τις ομάδες 9-12 να ανανεώνεται για τα playout όπως θα δούμε παρακάτω.
Και ένα ματς από τις ιστορικές αγωνιστικές όπου αγωνίστηκαν τα εφηβικά των ομάδων:
* συνεχίζεται... (για playoff κλπ)